H αγάπη μας διαφεύγει....

«Ήταν από τις πιο δύσκολες ημέρες της ζωής μου», μου είπε ο φίλος Γιώργος και ηθοποιός της παράστασης Καθαροί πια. «Τα συναισθήματά μου όλον αυτόν τον καιρό είναι τόσο αντιφατικά. Αναγκαζόμουν κάθε πρωί να φοράω το προσωπείο του στελέχους, να ασκώ πίεση και να εκβιάζω ψυχολογικά αυτούς που τυχαία βρέθηκα να εποπτεύω. Και το βράδυ να πέφτω, να γίνομαι ένα μαζί τους, να μαρτυράω όπως αυτοί, για τη βία, το άδικο, το παράλογο, τη διαστροφή. Δεν το αντέχω. Αυτό που θέλω τώρα είναι η θέση μου σε μια γωνιά. Ασφαλής».

Το προπατορικό 

Φίλε Γιώργο, η συνείδηση της βάρβαρης φύσης σου σ'εχει οδηγήσει σ'αυτή τη μαρτυρική εξιλέωση. Είναι αυτή η απάνθρωπη ανωμαλία που πηγάζει από την ίδια τη βαρβαρότητα της μάνας φύσης. Τα βίαια, εγωϊστικά, ζωώδη ένστικτα που μας προίκισε η μάνα φύση για να επιβιώσουμε. Κι όμως, δεν υπάρχει δίκιο ή άδικο, σωστό ή λάθος, λογικό ή παράλογο μέσα στη φύση. Μην αδικείς τον εαυτό σου. Δεν μπορείς να κατηγορήσεις τη φύση σου. Είσαι ένα ζώο ωφελιμιστικό. Πρέπει να σκοτώσεις, εκούσια ή ακούσια, για να επιβιώσεις.

Θυμάσαι τον εβραϊκό μύθο του Αδάμ και της Εύας. Ποιο ήταν το πραγματικό αμάρτημα των πρωτόπλαστων; Είναι αρκετά απλοϊκό και παραπλανητικό να θεωρήσεις ότι ήταν η συνεύρεσή τους. Η συνουσία αποτελεί πράξη αναπαραγωγής που στην εξέλιξη της ζωής στη Γη προϋπήρχε του ανθρώπου. Ποιο ήταν, λοιπόν, το προπατορικό μας αμάρτημα; Η συνείδηση. Η αδελφική αγάπη του Γκράχαμ και της Γκρέις δεν αποτελεί αμάρτημα για τη φύση. Δεν τους τιμώρησε η φύση γιατί έφαγαν από το δένδρο της γνώσης. Σου το’χουν δασκαλέψει λάθος στα σχολεία. Ήταν αυτοί που αυτοκαταστράφηκαν όταν απέκτησαν συνείδηση των πράξεων, της ύπαρξής τους. Η ίδια βαριά τιμωρία που η τύχη επιφύλαττε στον Οιδίποδα όταν συνειδητοποίησε την τραγικότητα της πράξης του.

Το σοκ

Οι άνθρωποι θέλουν τους «Θεούς» τους κατ'εικόνα και καθ'ομοίωση. Οι Θεοί δεν το θέλουν φίλε Γιώργο. Γι'αυτό και προσπαθούν να μας θεραπεύσουν από τη ματαιότητα της συνείδησής μας. Έτσι, εφαρμόζουν ψυχιατρικά πειραμάτα, όπως αυτά των δρων Γιούεν Κάμερον και Ντόναλντ Χέμπ. Τα βασανιστήρια που περιγράφει στο βιβίο Το δόγμα του Σοκ η Naomi Klein ως μεθόδους για να αποδομηθεί η σκέψη των ανθρώπων και να αναπλαστεί από το μηδέν υπό τη διακυβέρνηση ενός «νέου Θεού». Ηλεκτροσπασμοθεραπεία, ψυχοτροπικές ουσίες γνωστές ως «αγγελόσκονη», δωμάτια ύπνου, κελιά απομόνωσης. Η μέθοδος είναι απλή: ο ασθενής σε πλήρη νοητική αποδόμηση είναι tabula rasa ή αλλιώς άγραφος πίνακας όπως μας πρωτοπεριγράφει ο Αριστοτέλης στο "Περί Ψυχής", έτοιμος να επανεγγραφεί νοητικά σε οποιονδήποτε τρόπο σκέψης και συμπεριφορά.

Μήπως δεν ήταν παρόμοιες οι συνέπειες των τρομοκρατικών επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου με αυτές που προκαλούν τα βασανιστήρια των ψυχιάτρων: συλλογικός αποπροσανατολισμός, φόβος και άγχος. Το σοκ της επίθεσης εκμεταλλεύτηκε τότε ο δρας Μπους με το «ψυχιατρικό» του κυβερνητικό επιτελείο για να χαρακτηρίσει πολιτικούς κρατουμένους ως τρομοκράτες και να τους εξαιρέσει από τις Συμβάσεις της Γενεύης, που απαγορεύουν κάθε μορφή βασανισμού ή πρόκλησης πόνου με σκοπό να γενικευθεί η εφαρμογή ανακριτικών πρακτικών ψυχικής αποδόμησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι φυλακές του Γκουαντάναμο, το πείραμα πλύσης εγκεφάλου.

Η θεραπεία
 
Ενώ στο πανεπιστήμιο του Μακγκίλ ο δρ Κάμερον εφάρμοζε τις ριζοσπαστικές ψυχιατρικές του ιδέες, την ίδια δεκαετία του ’50 οι οικονομολόγοι της Σχολής του Σικάγο με τον ίδιο ζήλο και τη φιλοδοξία ενός χαρισματικού άντρα, του Μίλτον Φρίντμαν, οροματίζονταν την ριζοσπαστική αποδόμηση της κοινωνίας και την επαναφορά στις θεμελιώδεις αρχές της ελεύθερης αγοράς, απαλλαγμένες από κάθε κρατική παρέμβαση. Πίστευαν πως ο μοναδικός τρόπος για να επιστρέψει η οικονομία σε μια κατάσταση προ «προπατορικού αμαρτήματος» είναι ο «εξαγνισμός» με την εσκεμμένη πρόκληση οδυνηρών κοινωνικών και οικονομικών σοκ. Στο βιβλίο του Capitalism and Freedom, ένα εγχειρίδιο της παγκόσμιας ελεύθερης αγοράς, ο Milton πρέσβευε επιγραμματικά ότι:

• Οι κυβερνήσεις πρέπει να καταργήσουν όλους τους κανόνες και τις ρυθμίσεις που εμποδίζουν τη συσσώρευση κερδών.
• Οφείλουν να πουλήσουν τη δημόσια περιουσία σε ιδιωτικές εταιρείες ώστε να την εκμεταλλευτούν επικερδώς.
• Πρέπει να προβούν σε δραστικές περικοπές στη χρηματοδότηση των κοινωνικών προγραμμάτων.
• Αν είναι αναγκαίο να υπάρχουν φόροι, πρέπει να είναι χαμηλοί, ενώ πλούσιοι και φτωχοί πρέπει να φορολογούνται σε ενιαία φορολογική κλίμακα.
• Όλες οι τιμές, συμπεριλαμβανομένης της εργασίας, οφείλουν να καθορίζονται από την αγορά.
• Δεν πρέπει να υπάρχει κατώτατος μισθός.
• Η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τα συνταξιοδοτικά ταμεία, η παιδεία, ακόμη και το περιβάλλον οφείλουν να ιδιωτικοποιηθούν.

Αντί επιλόγου

Ελπίζω να το κατάλαβες ότι οποιαδήποτε ομοιότητα με την Ελληνική πραγματικότητα είναι απολύτως σκόπιμη. Μήπως δε διαφαίνεται ότι αυτή μαρτυρική «εκκένωση» που βιώνουμε και θα συνεχίσουμε να βιώνουμε γίνεται για να απαλλαχθούμε από τις κοινωνικές στρεβλώσεις, τον οπορτουνισμό και την βαρβαρότητα μας; Η φύση δεν πρόκειται ποτέ να σταματήσει να μας προικίζει με τέτοια ιδιοτελή χαρακτηριστικά. Μας προτιμά «λευκές σελίδες».

Κι εμείς; Επιλέγουμε περισσότερη βία, περισσότερο άδικο, περισσότερο παράλογο. Είναι η φύση μας. Η βαρβαρότητα της επιβίωσης. Είναι η τιμωρία για το πρώτο αμάρτημα της ζωής μας, για την πρώτη στιγμή της συνείδησης, όταν είπαμε για πρώτη φορά «υπάρχω». Θυμάμαι τη φράση που είπες φεύγοντας εκείνο το βράδυ: «η αγάπη τα νικάει όλα». Όντως φίλε Γιώργο, η αγάπη μας διαφεύγει ...

Ασταμάτητα κανάλια τρώνε το μυαλό μας
Έχουμε χάσει τόσα που δεν ξέρουμε τι είναι δικό μας
Οι φτωχοί ξέρω πως είναι περισσότερο φτωχοί
Κι οι πλούσιοι βαριούνται την τρελή τους ζωή
Μέσα από έντυπα μας καλούν να ζήσουμε μια άλλη ζωή
Μα είναι ζωή αυτή;
Όταν μια οικογένεια ζει μ' ένα μισθό εκατό χιλιάδες
Οι τύραννοι χαϊδεύουν κοιλιές μεγάλες
Και δεν είναι μόνο αυτό, μας κυνηγούν χιλιάδες μάρκες
Έξτρα φόροι, έξτρα Φ.Π.Α., έξτρα σκατά
Κι ένας πόλεμος δίπλα μας που κανείς δεν τον σταματά
Και κανείς δε διακινδυνεύει
Η αγάπη μάς διαφεύγει...

Κωνσταντίνος Βήτα, «Το ταξίδι της φάλαινας»