Το παράδειγμα των Radiohead δεν είναι τυχαίο. Δε γνωρίζω εάν ο αναγνώστης τυγχάνει να γνωρίζει το εναλλακτικό ροκ συγκρότημα Radiohead από το τη Βρετανία, την ιστορία και δημοφιλία του στο χώρο της indie (εναλλακτικής) μουσικής. Ελάχιστα αλλάζει το νόημα εάν ήταν ο Μιχάλης Χατζηγιάννης, ο Παύλος Παυλίδης ή η Πέγκυ Ζήνα στη θέση τους. Το ζήτημα είναι αν τολμούσαν - ή σωστότερα εάν τους άφηναν οι δισκογραφικές τους εταιρείες - να διαθέσουν ελεύθερα τα τραγούδια τους στο διαδίκτυο σε τιμή ό,τι-έχετε-ευχαρίστηση όπως έκαναν πριν λίγα χρόνια οι Radiohead.
Το εγχείρημα είχε επιτυχία για τους αφοσιωμένους οπαδούς των Radiohead ανά τον κόσμο, ναι μεν εξαιτίας της δημοφιλίας των καλλιτεχνών αλλά και κυρίως γιατί το κοινό αυτό τυγχάνει να είναι τεχνολογικά εγγράμματο. Εγγράμματο υπό την έννοια ότι συνειδητοποιεί ότι οι τεχνολογίες του διαδικτύου εκδημοκρατίζονται προς όφελος της τέχνης. Η ευκολία στη διακίνηση μουσικών έργων στο διαδίκτυο αυξάνει την αμεσότητα στη σχέση δημιουργού – κοινού και φυσικά προσφέρει πολλά περισσότερα στην ίδια την τέχνη και όχι στις τσέπες αυτών που διαχειρίζονται την παραγωγή, τα κανάλια διανομής και τα δικαιώματα των καλλιτεχνών.
Το διαδίκτυο έχει διαμορφώσει νέες συνθήκες στην οικονομία των αγαθών και υπηρεσιών. Στις μέρες μας εκατομμύρια έργα όπως άρθρα, φωτογραφίες, βιβλία, μουσική, βίντεο αναπαράγονται ως ψηφιακά άϋλα αγαθά και διαμοιράζονται με μηδαμινό κόστος στο διαδίκτυο. Σε καθαρά οικονομικά, η παραγωγή ψηφιακών αγαθών διέπεται από νόμους αύξουσας απόδοσης. Με απλά λόγια, όσο αυξάνεται η παραγωγή ψηφιακών αγαθών χωρίς επιπλέον κόστος, τόσο αυξάνονται τα οικονομικά οφέλη.
Μπροστά στη Γη της Επαγγελίας, η παραδοσιακή μουσική βιομηχανία των υπεραστέρων, αλυσίδων δισκοπωλείων και δισκογραφικών εταιρειών παραμένει φανατικά οχυρωμένη γύρω από μη βιώσιμες ακριβές παραγωγές και διανομές εκεί που θα μπορούσε να στρέψει το βλέμμα της στον ωκεανό των youtube-ιστών και myspace-άδων για να αντλήσει έμπνευση και να αναδείξει ερασιτέχνες από τη «μακρά ουρά» της παγκόσμιας μουσικής. Λέτε το Fnac αποχωρώντας θεαματικά από την Ελλάδα να συνειδητοποίησε ότι η παραδοσιακή λιανική αγορά ηλεκτρονικών, βιβλίων, cd δεν αποτελεί πλέον αναπτυξιακή ευκαιρία όχι μόνο για την ελληνική αλλά και την παγκόσμια οικονομία;
Γιατί τυγχάνει, όμως, η φιλοσοφία του ελεύθερου και ανοιχτού να είναι τόσο ποινικοποιημένη; Γιατί κυρίαρχα επιχειρηματικά συμφέροντα σε πολλούς κλάδους της οικονομίας να βασίζονται σε ιεραρχικά μοντέλα οργάνωσης που αντιμετωπίζουν εχθρικά και περιθωριοποιούν, με τις ευλογίες των μέσων μαζικής ενημέρωσης, τα ανοιχτά πρότυπα όπως άδειες γενικής χρήσης (creative commons), εφαρμογές ανοιχτού κώδικα (open source) και δίκτυα ομοτιμίας (peer-to-peer); Η απάντηση είναι απλή: γιατί τα τελευταία συμβάλλουν στην ανάπτυξη εναλλακτικών και οριζόντιων μοντέλων (αυτο)οργάνωσης και καθιστούν ανέφικτο τον πλήρη έλεγχο του διαδικτύου από την αγορά και το κράτος.
