- Μπαμπά, μπαμπά, ποιες είναι οι «χρηματοπιστωτικές αγορές» που εκφοβίζουν τους Έλληνες και το ευρώ;
- Γιε μου, είναι τα κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου, τα συνταξιοδοτικά κεφάλαια και τα συναλλαγματικά εργαλεία των μεγάλων τραπεζών.
- Μα μπαμπά, δεν είναι οι ίδιες τράπεζες στις οποίες οι κυβερνήσεις όλου του κόσμου μόλις έδωσαν δισεκατομμύρια ευρώ, λίρες και δολάρια για τη διάσωση από τις συνέπειες της ίδιας τους της απληστίας και βλακείας;
- Σωστά γιε μου.
- Και, μπαμπά, δεν είναι αυτές οι τράπεζες που τώρα στοιχηματίζουν αυτά τα δισεκατομμύρια για να βγάλουν χρήματα από το γεγονός ότι ορισμένες από τις κυβερνήσεις είναι καταχρεωμένες;
- Σωστά γιε μου.
- Και αυτές οι χώρες, ανάμεσά τους κι η Ελλάδα, δεν θα έπρεπε να ήταν νευριασμένες που οι τράπεζες τους επιτίθενται τώρα αφού τους έδωσαν όλα αυτά τα δισεκατομμύρια; Ή που η παγκόσμια οικονομία είχε βρεθεί στο χείλος του γκρεμού εξαιτίας όλων αυτών των υψηλών χρεών που επινοήθηκαν ή καθοδηγήθηκαν από τη κερδοσκοπική μανία των τραπεζών;
- Λοιπόν, γιε μου, αυτό είναι εν μέρει αλήθεια αλλά ορισμένες χώρες, ειδικά η Ελλάδα, ζουν πέραν των δυνατοτήτων τους για χρόνια. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, δικηγόροι, γιατροί, ιδιοκτήτες εστιατορίων και πλούσιοι εφοπλιστές ουσιαστικά δεν πληρώνουν φόρο εισοδήματος αλλά απαιτούν να ζουν σε ένα σύγχρονο κράτος που λειτουργεί ομαλά.
- Εντάξει, μπαμπά, το καταλαβαίνω. Είναι πολύ κακό από μέρους τους. Αλλά δεν είναι σαν οι τράπεζες να δαγκώνουν το χέρι που τις τρέφει;
- Όχι γιε μου είναι ακόμη χειρότερο. Είναι σαν οι τράπεζες να παραπονούνται που οι κυβερνήσεις είναι γυμνές αφού τους έχουν κλέψει τα ρούχα τους. Αλλά οι αγορές (δηλαδή οι τράπεζες) δεν σκέφτονται έτσι. Αν μυριστούν αίμα, μαζεύονται σαν ύαινες πίσω από την κουτσή ζέβρα. Αυτό ονομάζεται ευκαιρία στην αγορά.
- Αλλά γιατί κυνήγησαν ξαφνικά τους κακόμοιρους Έλληνες μπαμπά; Δεν ήταν οι «ελιές τους παραγεμισμένες» εδώ και χρόνια;
- Ναι γιε μου αλλά οι αγορές παρατήρησαν δύο πράγματα. Πρώτον, ότι η νέα ελληνική κυβέρνηση είχε ομολογήσει ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας το περασμένο έτος ήταν 12,7 % του ΑΕΠ - διπλάσιο απ’ ότι η προηγούμενη κυβέρνηση είχε καταγράψει. Κατά πάσα πιθανότητα δεν ήταν τόσο υψηλό στην πραγματικότητα. Η νέα κυβέρνηση στην Αθήνα υπολόγιζε ότι ήταν μια καλή τακτική να αυξήσει το έλλειμμα έτσι ώστε να αποκτήσει κύρος με την ραγδαία μείωσή του το 2010. Στην ευρωπαϊκή αργκό, το φαινόμενο αυτό αποκαλείται ο «μύθος των Ελληνικών στοιχείων». Μύθος ή όχι, ήταν αρκετός για να μυρίσουν οι αγορές αίμα - ή μάλλον χρήμα.
- Και το δεύτερο πράγμα που παρατήρησαν οι αγορές μπαμπά;
- Θα σου πω αμέσως γιε μου. Παρατήρησαν ότι η Ελλάδα δεν είχε πλέον δικό της νόμισμα. Ήταν μέλος του ευρώ. Δεν μπορούσαν λοιπόν να το υποτιμήσουν ή να εκτυπώσουν χρήμα. Ακόμη χειρότερα, σύμφωνα με τους κανόνες του ευρώ, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν μπορεί να παρέμβει για να βοηθήσει ένα κράτος μέλος που αντιμετωπίζει δυσκολίες. Ήταν σαν η Ελλάδα – αλλά και άλλες χώρες του ευρώ με μεγάλα χρέη, όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιταλία – να μην είχαν κεντρική τράπεζα να τους βοηθήσει στην κρίση.
- Έτσι τι έκαναν οι «χρηματοπιστωτικές αγορές» μπαμπά;
- Ξεκίνησαν ένα στοίχημα για μια πιθανή στάση πληρωμών στην Ελλάδα. Η Ελλάδα θα πήγαινε σε πτώχευση και δεν θα ήταν σε θέση να πληρώσει τα χρέη της. Με αυτόν τον τρόπο κατέστησε πιο πιθανό ότι η Ελλάδα θα πάει σε πτώχευση καθώς αύξησε το κόστος μετακύλισης (δηλαδή εξεύρεσης νέων δανειοληπτών) των 300δις € χρεών της. Με άλλα λόγια, ήταν για τις αγορές ένα σίγουρο στοίχημα - εάν δεν παρενέβαινε η ΕΕ.
- Έτσι τι συνέβη μπαμπά;
- Η ΕΕ προέβη σε δηλώσεις ότι θα σταθεί πλάι στην Ελλάδα. Εάν οι αγορές συνέχιζαν να στοιχηματίζουν στην ελληνική χρεοκοπία, οι ηγέτες της ΕΕ διαβεβαίωναν ότι θα το χάσουν διότι τα υπόλοιπα μέλη του ευρώ είχαν συμφωνήσει να κάμψουν τους κοινοτικούς κανόνες και να δώσουν χρήματα στην Ελλάδα. Σε αντάλλαγμα, η Ελλάδα είχε συμφωνήσει να εφαρμόσει επώδυνες αλλαγές για να μειώσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα κατά τουλάχιστον 4% φέτος.
- Κάτι το οποίο θα είναι αρκετά εύκολο μπαμπά για τους Έλληνες καθώς το 12,7 % για το 2009 ήταν υπερβολικό εξ αρχής.
- Σωστά γιε μου αλλά εφόσον οι αγορές επέλεξαν να δεχτούν αυτό το ποσό, τώρα έχουν μείνει σ’ αυτό. Μιλάμε για την πραγματικότητα της αγοράς, όχι την πραγματική αλήθεια. Και πράγματι η νέα ελληνική κυβέρνηση λαμβάνει, για τα ελληνικά δεδομένα, πολύ σκληρά μέτρα, συμπεριλαμβανομένου κι ενός σχεδίου για να κάνει τους δικηγόρους, τους γιατρούς και τους ιδιοκτήτες εστιατορίων να καταβάλλουν φόρο εισοδήματος.
- Αλλά μπαμπά γιατί η ΕΕ δε δίνει στους Έλληνες τα χρήματα και δε λέει στις αγορές να πάνε να …
- Σσσς παιδί μου μην είσαι αγενής. Τώρα περνάμε σε μια άλλη πραγματικότητα - την «πολιτική πραγματικότητα». Οι άλλες κυβερνήσεις της ΕΕ, ιδίως οι αυστηροί Γερμανοί, θέλουν να βεβαιωθούν ότι η Αθήνα θα αρχίσει να λαμβάνει το φαρμακάκι της πριν την γλυκάνει. Θυμήσου το μύθο του Αισώπου με τα μυρμήγκια και τις ακρίδες παιδί μου. Ο Αίσωπος ήταν αρχαίος Έλληνας αλλά σύμφωνα με τους Γερμανούς, οι σύγχρονοι Έλληνες είναι ακρίδες.
- Αυτό είναι όλο μπαμπά;
- Όχι γιε μου. Η κρίση πιέζει προς τα κάτω την αξία του ευρώ έναντι του δολαρίου, κάτι που οι Γερμανοί και άλλοι θα ήθελαν πολύ για να βοηθήσουν τις οικονομίες τους. Όπως ο αμαρτωλός που θέλει να είναι καλός αλλά όχι ακόμη, έτσι θα ήθελαν η ελληνική κρίση να τελειώσει αλλά όχι άμεσα.
- Δεν είναι επικίνδυνο αυτό το παιχνίδι μπαμπά;
- Ναι γιε μου.
- Τι συνέβη λοιπόν; Είναι ακόμα λίγο ασαφές. Οι αγορές – δηλαδή χιλιάδες άνθρωποι που παίζουν πόκερ την ίδια στιγμή – ακόμα προσπαθούν να βρουν τον καλύτερο τρόπο για να βγάλουν χρήματα από τη νέα κατάσταση; Ωφελεί να συνεχίσουν τα στοιχήματα πάνω στην ελληνική πτώχευση; Ή θα πρέπει τώρα να στοιχηματίσουν στο ότι όλα είναι καλά; Είναι αυτός ένας λογικός τρόπος για να διοικούν τον κόσμο μπαμπά;
- Όχι γιε μου αλλά σκέψου το εξής. Η κρίση έχει φοβίσει τους Έλληνες. Μπορούν τώρα επιτέλους να νοικοκυρέψουν το σπίτι τους, το οποίο μακροπρόθεσμα θα είναι καλό για αυτούς. Η κρίση, που είναι άλλη μια ελληνική λέξη, έχει φοβίσει την ΕΕ, ακόμη και τους άτεγκτους Γερμανούς. Το αρχικό καθεστώς του ευρώ - καλοί κανόνες για την ευνοϊκή οικονομική συγκυρία αλλά κακοί κανόνες για τους χαλεπούς καιρούς - κατά πάσα πιθανότητα θα αλλάξει. Κάτι θα γίνει για να καταστεί δυνατή η ΕΕ και να βοηθάει τα κράτη να αγωνίζονται έτσι ώστε στο μέλλον οι αγορές να μη μυρίζονται το αίμα και να μη επιδεινώνονται τα προβλήματα των βραδυπορούντων.
- Άρα μπορεί να βγει σε καλό δηλαδή; Πώς το λένε αυτό μπαμπά;
- «Παράδοξο» γιε μου.
- Άλλη μια ελληνική λέξη;
- Ναι γιε μου, τώρα πάμε για ύπνο.
Διαβάστε, γνωρίστε, συνειδητοποιείστε την αλήθεια αλλά μην αφήσετε τα μήλα της οργής να καλλιεργήσουν μέσα σας αισθήματα οικονομικής δεισιδαιμονίας απέναντι στις προκλήσεις των καιρών… Κάντε την κρίση ευκαιρία…
* Το άρθρο αυτό αποτελεί μετάφραση του πρωτότυπου που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Independent στις 15/02/2010.
